سلام

از آذربایجان شروع کردیم تا رسیدیم به پایتخت. البته این پست فقط به خود شهر تهران مربوطه. در پست بعدی راجع به بناهای تاریخی استان تهران   می نویسم.

 

برج آزادی

بنای میدان آزادی (شهیاد سابق‌) یکی از بناهای معروف تهران در عصر پهلوی است‌. برج شهیاد به یادبود دو هزار و پانصدمین سال بنیان‌گذاری شاهنشاهی ایران بر پا گردید و در تاریخ ۲۴ مهرماه سال ۱۳۵۰ ، ازآن پرده‌برداری شد. طراح و ناظر این برج، مهندس حسین امانت بوده است‌.
     در ساختمان این برج نهایت دقت و ظرافت به عمل آمده و بهترین نمونه معماری تلفیقی ایرانی و اسلامی است‌.مجموعه فرهنگی آزادی، متشکل از چند بخش در طبقه تحتانی برج آزادی قرار دارد و شامل موزه‌، کتاب‌خانه‌، واحد سمعی و بصری‌، سالن نمایشگاه‌، سالن اجتماعات ،سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس است‌. مجموعه فرهنگی با ۵۰۰۰ مترمربع در بر گیرنده برج اصلی نیز هست‌. کتاب‌خانه مجموعه، با مساحتی حدود ۲۷۱۵ مترمربع و بیش از ۵۰۰۰۰ جلد کتاب‌، بسیار مجهز است و کتاب‌خانه محققان و مؤلفان نیز، با مساحت ۲۴۳ مترمربع، مکانی است که از طریق ۳۰ دستگاه کامپیوتر به شبکه‌های اطلاع‌رسانی داخلی و خارجی متصل است‌.

 سر در باغ ملی

سر در باغ ملی عمارتی ساخته شده در سال 1340 ه.ق می باشد که بر سکوی عمارت دیگری در همین مکان و با شمایلی نه چندان بی شباهت با بنای اولیه ساخته گردید. در شمال دروازه ، میدانی بود که تمرینات نظامی قشون ، در عهد قاجار در آن انجام می پذیرفت و به میدان مشق شهرت داشت ؛ به دستور رضاشاه دروازه قدیم تخریب و در جای آن عمارت فعلی بنا شد.

میدان باغ ملی بعدها با ساخته شدن عمارت های دولتی در آن رفته رفته موجودیت باغ مانند خود را از دست داد و با ساخته شدن ساختمان های شهربانی کل کشور ، ساختمان شرکت نفت ، وزارت خارجه و پست به صورت مرکز ساختمان های اداری درآمد و از آن میدان تنها عمارت سردر باقی ماند و نام آن سینه به سینه با نام باغ ملی تداوم یافت. بر دروازه های عمارت سردر باغ ملی یک سال پس از اتمام بنا ، درهایی نصب شد که بسیار باشکوه و زیبا بودند و خوشبختانه با گذشت زمان و بی مهری آن ، هنوز هرچند با پذیرش آسیب هایی پا برجا مانده اند

 دروازه قزوین

مشهورترین و معروف ترین دروازه تهران عصر قاجار را می توان دروازه قزوین نامید . این دروازه شهرت خود را مدیون سفر اروپاییان و جهانگردانی است که به تهران سفر کردند و به دلیل آن که تقریبا همه آنها از این دروازه وارد شهر می شدند ، برای همین در سفرنامه های خود از آن بسیار یاد کرده اند. محل این دروازه در حال حاضر تقریبا ابتدای خیابان قزوین کنونی بوده است که در حدود یک سال است شهرداری تهران تصمیم به بازسازی این دروازه قدیمی را در میدان قزوین کمی پایین تر از محل اصلی آن گرفته است و در حال حاضر به صورت زیبایی این دروازه و ارگ دور آن بازسازی شده است. این دروازه به دلیل آن که اول جاده قزوین و رشت به حساب می آمده است به این نام شهرت پیدا کرده است .

 

 

 کلیسای سرکیس مقدس‌

کلیسای سرکیس مقدس‌، واقع در ابتدای خیابان استاد نجات‌اللهی‌، دومین خلیفه‌گری ارامنه پس از کلیسای حضرت مریم در تهران است‌. مارکار سرکیسیان بنای کلیسا را با هزینه شخصی و به یاد همسرش ساخت و سپس آن را به خلیفه‌گری اهدا کرد.
    مراسم تقدیس کلیسا را خورن اول‌، پیشوای مذهبی ارامنه‌، وابسته به دستگاه جاثلیقی‌، انجام داد و کلیسا را به نام سرکیس مقدس تقدیس کرد.
    کلیسای سرکیس مقدس هرچند بهره‌ای از کلیساهای اروپایی عصر گوتیک ندارد، با گنبد کشیده و سفید و صلیب بالای آن نماد آیین مسیح در تهران است‌. دو ناقوس در دو طرف گنبد هست که طنین آن روزهای یک‌شنبه مؤمنان مسیحی را به عبادت و سپاس‌گزاری فرا می‌خواند.
    بر دیواره بالای محراب که در شرق کلیسا قرار دارد، تابلوی نقاشی لحظه معراج حضرت مسیح فضای روحانی خاصی به این کلیسا بخشیده است‌. بقیه دیوارها نیز با بهره‌گیری از روایت ها و پندهای حضرت عیسی‌، تزیین شده‌اند.
    در محوطه کلیسا نیز تندیس یادمان قتل عام ارامنه در ۱۵ آوریل سال ۱۹۱۵ م‌، بنا شده است‌. مزار عالی جناب اسقف اعظم‌ مانوکیان نیز، تنها مقبره موجود، در صحن کلیسا است‌

 مسجد سپهسالار

در سال ۱۲۹۶ ه.ق‌، میرزا حسین خان سپهسالار دستور ساخت مسجدی را داد که اکنون، از زیباترین بناهای شهر تهران به شمار می‌رود. طراحی مسجد را ممتحن‌الدوله به عهده گرفت و معمار آن حاج حسن قمی بود. طراحی این مسجد با الهام از بهترین نمونه‌های پیش از آن‌، هم‌چون مسجد سید و مسجد حکیم اصفهان‌، تحول یافته است‌. گنبدخانه مسجد سپهسالار تحولی در معماری مساجد به شمار می‌رود. چلیپای بزرگی با ابعاد ۴۵ * ۴۵ متر گنبد اصلی را با دهانه ۱۵ متر در مرکز قرار داده است‌. در قسمت جنوبی‌، بیننده فضای بزرگ بدون ستونی را می‌بیند. سبکی این فضا را حتی، جرزهای عظیمی که گنبد روی آن قرار گرفته مخدوش نمی‌سازد. چهار گنبد کاربندی با قاعده مستطیل‌، بال‌های چلیپا را پوشش داده‌اند. در نمای بیرونی نیز این چهار گنبد سلسله مراتبی در حرکت به سمت گنبد اصلی با ارتفاع ۲۵ متر به وجود می آورد.

 

  کاخ گلستان

مجموعه کاخ گلستان، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهنترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران می باشد. این بنا روزگاری همانند نگینی در میان این ارگ می درخشید . کهنترین بناهای موجود در مجموعه گلستان، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است. در دوران رضا شاه پهلوی، بخشهای بزرگی از ارگ تهران، از جمله حصار دور آن، سردر باب عالی، ساختمان دفتر  استیفا، نگارخانه، تکیه دولت، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمانهای اندرونی تخریب شد. محل سکونت شاه به سعدآباد وسپس در دوران محمد رضا شاه پهلوی به نیاوران منتقل و مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل گردید.پس از انقلاب مجموعه گلستان همچون اغلب عمارات سلطنتی دیگر بصورت موزه در آمد تا همگان بتوانند از آن دیدن کرده و از تماشای زیباییهای حاصل فکر و دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی بهره برند .

 

کاخ سعد آباد

در پهنه پر طراوت كوهپايه هاي توچال و دره سرسبز دربند, بخش دل انگيزي از شمال شهر تهران شكل مي گيرد كه مجموعه سعدآباد با يك ميليون و صد هزارمترمربع وسعت دراين گستره غنوده است.

هيجده كاخ كوچك و بزرگ از دوره هاي قاجاريه و پهلوي در سعدآباد وجود دارند كه چون در نظر است در شماره هاي آينده اين نشريه , درباره هر يك از آنها به صورت مشروح , مطالبي آورده شود در اين شماره فقط به ذكر نام آنها بسنده مي كنيم .

1- كاخ احمدشاهي (در اختيار بسيج خواهران) .

2- كاخ شهوند (كاخ موزه سبز فعلي) .

3- كاخ سفيد (كاخ موزه ملت).

4- كاخ اختصاصي (موزه تاريخ طبيعي سابق در حال حاضر در اختيـار نهاد رياســت جمهوري) .

5- كاخ اسود (سياه) موزه هنرهاي زيبا فعلي .

6- كاخ شمس (موزه مردم شناسي) .

7- كاخ اشرف (موزه ظروف و صنایع دستی) .

8- كاخ غلامرضا (ساختمان تبصره 36) .

9- كاخ ملكه مادر (ســــاختمان جمهوري) .

10- كاخ احمدرضا (در اختيار نهاد) .

11- ساختمان عبدالرضا (امور اداري سعدآباد) .

12- كاخ بهمن پهلوي پسر غلامرضا (ساختمان یونسکو) .

13- كاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامي) .

14- كاخ فريده ديبا (موزه آفرینشهای هنری) .

15- كاخ قديم وليعهد رضا پهلوي (موزه بهزاد).

16- کاخ جدید وليعهد رضا پهلوي (موزه دفینه سابق و در اختیار نهاد)

17- كاخ فرحناز و عليرضا فرزندان محمدرضا شاه( موزه خط و كتابت ميرعماد).

18- كاخ ليلا (موزه آبكار)